Historio de Kralice super Oslava

Kralice super Oslava estas la setlejo, kies origina mezepoka nomo - Králice - signifis "la vilaĝon, kies loĝantoj estas fidelaj al la reĝo". Rezultoj de arĥeologia esploro atestas, ke la loko, kie nuna vilaĝo situas, estis senĉese setlita jam ekde la 10-a jarcento. En fino de la 11-a jarcento oni ĉi tie konstruis la preĝejeton, sur kies fundamentoj nuntempe staras la Preĝejo de Sankta Marteno el la 14-a jarcento.

La vilaĝo Kralice estis unuafoje menciita en la jaro 1310, kiam oni skribis pri Nikolao el Kralice. Dum tuta mezepoko la vilaĝo estis posedaĵo de tiu ĉi kampara nobela gento, en kies blazono du arĝentaj toporetoj kun oraj teniloj situis en blua kampo. La gento rezidis en la fortikaĵo, kiu estis konstruita verŝajne inter la jaroj 1349-1379.

Dum husanaj militoj (1420-1434) la nobeloj el Kralice apartenis al husanoj. Ĝis fino de la 15-a jarcento ili sukcesis ekaparteni al potencaj moraviaj nobelaj familioj, kies propraĵoj kaj influoj en Moravio kreskis. En la jaro 1540 Henriko Kralický el Kralice, kiu akiris signifan influon kaj rangon servante al Maria Habsburga, bohemia kaj hungara reĝino kaj vidvino de Ludoviko Jagelo, fariĝis lasta posedanto de bieno Kralice, al kiu apartenis la vilaĝoj Lhotice kaj Kuroslepy, parto de Jakubov kun la burgo Kraví Hora.

En la 40-aj jaroj de la 16-a jarcento li la fortikaĵon transkonstruis en formon de renesanca kasteleto. En la jaro 1572 Henriko sian propraĵon vendis al Johano la Pli Aĝa el Žerotín, kiu ĝin aligis al sia feŭdobieno Náměšť.

Senprokraste post aĉetado de la bieno Kralice Johano la Pli Aĝa el Žerotín ekpreparis lokon por ebla kaŝado de sekreta presejo de Moravia Kunfrataro, inkluzive de necesa ekonoma mastrumado, kiun la presejo bezonis. Post ses jaroj (1578) la presejo estis kaŝe translokigita el Ivančice en Kralice-n. Dum 42 jaroj de fama epoko de Presejo de Kralice en tiu ĉi kaŝita loko estis eldonataj la libroj kaj aliaj presaĵoj, kiuj danke al siaj grafikaj, presaj kaj fakaj kvalitoj akiris tiaman mondan nivelon.

Dum la 30-jara milito (1618-1648) la vilaĝo Kralice estis tre damaĝita. En decembro de la jaro 1620, unu monato post malvenkita batalo apud Blanka monto, estis la fortikaĵo kaj la vilaĝo damaĝitaj de transiranta imperiestra armeo. Tial Karolo la Pli Aĝa el Žerotín (filo de Johano la Pli Aĝa el Žerotín) translokigis la presejon en sian kastelon en proksima urbeto Náměšť super Oslava. Poste, dum la 30-jara milito, la fortikaĵo estis tute neniigita kaj plimulto da vilaĝanoj el Kralice foriris.

Kiam la 30-jara milito finiĝis, novaj posedantoj de la bieno la vilaĝon Kralice ekrenovigis. Ili transkonstruigis ĉiujn grenejojn de la fortikaĵo, kiuj dum la milito ne estis neniigitaj, en formon de loĝejoj kuj kortetoj por novaj setlistoj, kiuj alvenis en la vilaĝon. Sed la renovigo de Kralice daŭris multe da dekjaroj. Dum tuta venonta jarcento lokaj infanoj restis tute needukitaj. Instruado de infanoj estis renovigita dum regado de Maria Terezia Habsburga. Eĉ nur en la jaro 1819 lerneja konstruaĵo estis konstruita. En la 18-a kaj la 19-a jarcentoj loĝantaro de Kralice vivis precipe de kampkulturado. En la jaro 1790 Kralice havis 41 domojn kun 312 loĝantoj. En la jaro 1870 en 59 domoj loĝis 616 loĝantoj. En la jaro 1930 Kralice havis 144 domojn kun 844 loĝantoj. .

En fino de la 19-a jarcento en la vilaĝo ekestis societa vivo (tio signifas, ke leganta societo kaj fajrobrigado estis fonditaj), paŝo post la paŝo ankaŭ diversaj politikaj partioj eklaboris.

Post iom da tempo intereso de publiko pri historio de la vilaĝo, ikluzive de fama epoko de Presejo de Kralice, ekkreskis kaj tio kulminis kiel fondado de Muzea Societo. "Frukto" de agadoj de la Societo estas ankaŭ nuntempa Monumento de la Biblio de Kralice.

Ĉeĥlingvaj informoj: Historie Kralic nad Oslavou

Esperantigis: Oldřich A. Fischer

Historie Kralic nad Oslavou

Kralice nad Oslavou jsou osadou, jejíž původní název - Králice - znamenal "ves lidí poddaných králi". Archeologický výzkum dokládá, že místo bylo trvale osídleno již od 10. století. Na konci 11. století zde byl postaven nevelký kostelík, na jehož základě stojí nyní kostel sv. Martina z počátku 14. století.

První písemná zmínka o Kralicích je z roku 1310 ve jméně Mikuláše z Kralic. V majetku tohoto vladyckého rodu, v jehož erbu bylo znamení dvou stříbrných sekerek se zlatými topory v modrém poli, zůstala ves po celý středověk. Sídlem rodu byla tvrz, vybudovaná pravděpodobně mezi roky 1349-1379.

V období husitských válek byli vladykové z Kralic stoupenci husitů. Do konce 15. století se zařadili mezi vlivné moravské rodiny. Jejichž majetek a vliv na Moravě rostl. Posledním majitelem kralického zboží, s vesnicemi Lhotice, Kuroslepy, částí Jakubova a hradem Kraví hora, se stal roku 1540 Jindřich Kralický z Kralic, který dosáhl významného vlivu a postavení ve službách české a uherské královny Marie Habsburské, vdovy po Ludvíku Jagellonském.

Ve 40. letech přestavěl tvrz do podoby renesančního zámečku.. Roku 1572 svůj majetek prodal Janu st. ze Žerotína, který jej připojil k náměšťskému panství.
Jan st. ze Žerotína začal hned po odkoupení kralického panství, připravovat prostor pro případné ukrytá tajné tiskárny bratří, včetně hospodářského a ekonomického zázemí. K přestěhování tiskárny došlo o šest let později.

Následoval 42 letá slavná doba, kdy na tomto, povětšinou utajovaném místě, vznikaly knihy a další tisky, které pro grafické, tiskařské i odborné stránce byly na tehdejší světové úrovni.

Kralice značně utrpěly za třicetileté války. V prosinci 1620, měsíc po Bílé hoře, poškodili dvrz a obec procházející císařská vojska. Karel st. ze Žerotína (syn Jana st. ze Žerotína) nechal proto převézt tiskárnu na svůj zámek do nedaleké Náměšti. Tvrz byla později během třicetileté války zcela zničena a většina obyvatel v té době Kralice opustila.

Po třicetileté válce se noví majitelé panství pustili do obnovy Kralic. Pro nové osadníky, kteří se do Kralic přistěhovali, nechali přestavět původní stodoly tvrze, které unikly zničení, do podoby bytů s dvorky. Obnova Kralic ale trvala celá desetiletí. Po celé další století zůstávaly místní děti zcela bez vzdělání. Vyučování bylo opět zavedeno za panování Marie Terezie. Školní budova pak byla postavena až roku 1819. V 18. a 19. století zůstávalo základním zdrojem obživy kralických obyvatel zemědělství. Roku 1790 měly Kralice 41 domů a 312 obyvatel, roku 1870 v 59 domech žilo 616 lidí, roku 1930 ve 144 domech celkem 844 obyvatel.

Na konci 19. století začal v obci vznikat spolkový život (založení čtenářského a spolku a hasičského sboru), postupně se rozvíjela i politická činnost jednotlivých stran.

Postupně rostli i zájem o historii obce, včetně doby kralické tiskárny, který vyvrcholil vznikem Muzejního spolku. Jeho "ovocem" je i současný Památník Bible kralické.